Welke magneet werkt op welk oppervlak?

Een magneet werkt alleen goed wanneer het oppervlak waarop hij moet hechten daarvoor geschikt is. Elk materiaal reageert anders op magnetisme. Sommige oppervlakken versterken de werking van een magneet, terwijl andere het magnetisch veld juist verzwakken of bijna helemaal blokkeren. In dit artikel leggen we stap voor stap uit hoe verschillende oppervlakken reageren op magneten, welke afwijkingen je in de praktijk tegenkomt en welke oplossingen in veel projecten goed werken.

Magnetisme per soort oppervlak

Magneten werken het best op materialen die zelf sterk magnetisch reageren. Bij staal en gewoon constructiestaal is dat het geval. Deze oppervlakken bevatten voldoende ferromagnetisch materiaal, waardoor een magneet zich stevig kan vastzetten. Bij roestvast staal, aluminium, koper, hout, glas en kunststof ligt dat anders. Sommige van deze oppervlakken reageren nauwelijks op magnetisme, andere helemaal niet. De truc is om te weten of het oppervlak zelf magnetisch is, of dat je een extra stalen tussenlaag of andere montage nodig hebt.

Het helpt om oppervlakken in drie groepen te zien. De eerste groep zijn sterk magnetische oppervlakken zoals staal en veel soorten constructiestaal. De tweede groep zijn oppervlakken die beperkt of wisselend reageren, zoals bepaalde soorten RVS. De derde groep zijn volledig niet-magnetische materialen zoals hout, glas, kunststof, aluminium en koper. Voor die laatste groep moet je altijd een andere oplossing bedenken om magneten toch veilig en betrouwbaar te gebruiken.

Magneten op staal en ijzer

Op staal en ijzer presteren neodymium magneten het beste. Deze metalen bevatten veel ferromagnetisch materiaal, waardoor magneten een hoge trekkracht halen. Hoe dikker en vlakker het staal is, hoe beter de hechting. Op dun plaatstaal of een ruw oppervlak neemt de kracht merkbaar af, omdat het magnetisch veld minder goed kan sluiten en het contactvlak kleiner wordt.

Potmagneten leveren op staal en ijzer in veel gevallen de hoogste prestaties. De stalen behuizing rond de magneet bundelt en richt het magnetisch veld, waardoor de kracht zich concentreert op het contactvlak. Doordat de onderzijde van de potmagneet vlak is en het gehele oppervlak de ondergrond raakt, komt de beschikbare trekkracht beter tot zijn recht dan bij een losse magneet zonder behuizing.

Magneten op RVS (roestvast staal)

RVS is een veelvoorkomend twijfelgeval. Niet alle soorten RVS reageren even sterk op magneten. RVS-304 is in veel gevallen nauwelijks magnetisch. RVS-430 en andere ferritische varianten zijn juist wel goed magnetisch. Hierdoor zie je in de praktijk dat magneten op sommige keukenfronten, apparaten en balies prima hechten, terwijl ze op andere RVS-oppervlakken bijna geen grip hebben.

Als een RVS-oppervlak te weinig magnetisch blijkt te zijn, is een dun stalen plaatje als tussenlaag een praktische oplossing. Door zo’n stalen strip op of achter het RVS te monteren, ontstaat een oppervlak waar magneten wel goed op kunnen hechten. Dat is bijvoorbeeld handig bij RVS kasten, deuren of panelen waar toch een magneetoplossing gewenst is.

Magneten op hout

Hout is volledig niet-magnetisch. Een magneet zal dus nooit rechtstreeks op hout hechten. Toch worden magneten vaak in houten meubels, panelen en interieurdelen toegepast. Daarbij wordt de magneet verwerkt in het hout, bijvoorbeeld door een uitsparing te frezen en de magneet daarin te lijmen. Het hout zelf levert geen magnetische bijdrage, maar fungeert als drager voor de magneet.

Voor dit soort toepassingen zijn potmagneten erg geschikt, omdat zij een vlak contactvlak en een hoge trekkracht hebben. Door een potmagneet in het hout te verzinken ontstaat een onzichtbare sluiting. Voor het verlijmen wordt vaak gekozen voor een epoxy die geschikt is voor magneten. Deze lijm is sterk, vult kleine oneffenheden op en tast de magneet niet aan.

Magneten op glas

Glas is niet magnetisch en heeft daarnaast twee nadelen voor magneetgebruik. Glas tussen magneet en metaal verstoort en verzwakt het magnetisch veld. Hoe dikker het glas, hoe minder kracht uiteindelijk overblijft op het metalen oppervlak erachter. Bovendien is glas een zeer glad materiaal, waardoor de schuifkracht van een magneet extreem laag is. Een magneet glijdt dan eenvoudig weg, zelfs als de trekkracht op zichzelf nog redelijk is.

Daarom wordt bij glas vrijwel altijd gewerkt met een metalen laag achter het glas of met stalen strips. Glazen magneetborden zijn bijvoorbeeld opgebouwd uit een glasplaat met daarachter een stalen plaat, zodat magneten toch voldoende grip hebben. Voor lichtere toepassingen kunnen dunne zelfklevende stalen strips op of achter het glas worden aangebracht. Twee magneten tegenover elkaar gebruiken kan ook, maar door het gladde glas blijft de schuifkracht dan een aandachtspunt.

Magneten op kunststof en PVC

Kunststof, PVC en vergelijkbare synthetische materialen zijn niet magnetisch. Een magneet houdt hier alleen op wanneer er een metalen laag achter of in het materiaal aanwezig is. Veel koelkastdeuren met een kunststof front hebben bijvoorbeeld een stalen binnenkant, waardoor magneten wel blijven zitten.

Bij volledig kunststof oppervlakken is een metalen tegenplaat nodig om magneten te kunnen gebruiken. De magneet hecht dan op het staal en niet op het kunststof zelf. In andere gevallen wordt de magneet gelijmd of geschroefd, waarbij een stalen deel als tegenstuk dient. Op die manier kan kunststof toch worden gecombineerd met magnetische bevestigingen.

Magneten op gecoate of geverfde oppervlakken

Gecoate, gelakte of poedergecoate oppervlakken verminderen de effectieve kracht van een magneet. De extra laag vergroot namelijk de afstand tussen magneet en metaal. Zelfs een dunne coating kan een merkbaar verschil geven in trekkracht. Hoe dikker de laag, hoe meer het magnetisch veld verzwakt wordt voordat het het metaal bereikt.

Rubber-gecoate magneten vormen hier een bijzondere categorie. De rubberlaag beschermt het oppervlak tegen krassen en zorgt voor extra wrijving, waardoor de schuifkracht juist zeer hoog kan zijn. Veel rubber-potmagneten zijn bovendien opgebouwd uit meerdere magneten naast elkaar, met meerdere magnetische polen. Dit versterkt de praktische grip, waardoor ze ondanks de coating in de praktijk vaak zeer stevig vasthouden.

Magneten op oneffen of gebogen oppervlakken

Een magneet presteert het best op een vlak, schoon en hard oppervlak. Op oneffen of gebogen oppervlakken is het contactvlak kleiner. Daardoor neemt zowel de trekkracht als de schuifkracht af. Een kleine kromming of een lichte structuur in de verf kan al merkbaar zijn, zeker bij toepassingen waar weinig veiligheidsmarge is.

Rubberen potmagneten kunnen kleine oneffenheden beter overbruggen doordat de rubberlaag zich iets aanpast aan het oppervlak. Bij sterk gebogen oppervlakken of grove structuur is een combinatie van mechanische montage en magneten vaak de meest betrouwbare oplossing. Denk aan schroefbare potmagneten of magneten met een verzonken gat in combinatie met een passende schroef.

Magneten op aluminium en koper

Aluminium en koper zijn volledig niet-magnetisch. Een magneet zal hier niet op hechten en glijdt er vaak juist makkelijk overheen, omdat er geen magnetische weerstand of aantrekkingskracht is. Toch komen aluminium kozijnen, profielen en koperen of koperkleurige oppervlakken vaak voor in interieurs en reclamebouw.

De gebruikelijke oplossing is ook hier het toepassen van een dun stalen element als tussenlaag. Dat kan een strip zijn die op het aluminium wordt gemonteerd, of een stalen plaat achter een decoratief koperkleurig paneel. De magneet hecht dan op het staal, terwijl het zichtbare oppervlak aluminium of koper blijft.

Hoe test je of een oppervlak geschikt is voor magneten?

In veel situaties is vooraf niet duidelijk of een oppervlak magnetisch genoeg is voor de gewenste toepassing. Een eenvoudige test met een losse magneet geeft vaak al een eerste indruk. Laat de magneet rustig tegen het oppervlak komen en let op de kracht waarmee hij wordt aangetrokken. Vergelijk dit eventueel met dezelfde magneet op een stuk blank staal waarvan je weet dat het goed magnetisch is. Blijft de magneet duidelijk minder stevig zitten, dan is het oppervlak minder geschikt of is er sprake van een dunne metalen laag.

Let bij het testen ook op schuifkracht. Een magneet die wel aan het oppervlak blijft hangen, maar bij lichte aanraking wegschuift, is minder bruikbaar als er zijdelingse krachten optreden. Bij kritische toepassingen is het verstandig om met het daadwerkelijke product en een proefopstelling te testen, zodat de combinatie van materiaal, magneet en belasting in de praktijk wordt nagebootst.

Veelgemaakte fouten bij magneten op uiteenlopende oppervlakken

Een veelgemaakte fout is ervan uitgaan dat alle RVS-oppervlakken magnetisch zijn. Dit leidt in de praktijk tot magneetoplossingen die niet houden omdat het gekozen RVS-type nauwelijks reageert op magneten. Een andere fout is het onderschatten van de invloed van verf, poedercoat en andere lagen tussen magneet en metaal. Die extra afstand lijkt klein, maar heeft direct effect op de kracht.

Ook bij glas, kunststof en hout wordt vaak gedacht dat magneten hier “gewoon op zouden moeten werken”, terwijl deze materialen zelf geen magnetische eigenschappen hebben. Zonder stalen tussenlaag of ingebouwde magneet komt er dan geen betrouwbare verbinding tot stand. Tot slot wordt de schuifkracht regelmatig onderschat op gladde oppervlakken, waardoor toepassingen wel in eerste instantie lijken te werken, maar bij dagelijks gebruik toch verschuiven.

Overzicht: welk oppervlak vraagt welke aanpak?

Bij staal en gewoon constructiestaal zijn ongecoate neodymium magneten en potmagneten in de meeste gevallen de beste keuze. Bij goed magnetisch RVS kunnen dezelfde magneten gebruikt worden, maar is het verstandig om de hechting vooraf te testen. Bij minder magnetisch RVS is een dunne stalen tussenlaag vaak onmisbaar om een betrouwbare oplossing te krijgen.

Bij hout en kunststof is montage de sleutel. De magneet wordt dan in of achter het materiaal geplaatst en grijpt aan op een stalen tegenstuk. Bij glas is een metalen achterwand, een stalen strip of een glasbord met stalen kern vrijwel altijd noodzakelijk. Aluminium en koper blijven niet-magnetisch en vragen net als hout en kunststof om een extra stalen element of een andere mechanische bevestiging.

Door op deze manier per oppervlak te kijken naar de magnetische eigenschappen en de praktische belastingen, ontstaat een betrouwbare basis voor de keuze van de juiste magneet. Dat voorkomt teleurstelling in de praktijk en zorgt ervoor dat magnetische oplossingen veilig, duurzaam en voorspelbaar werken.

Technisch team MagneetjesWinkel.nl
De informatie op deze pagina is zorgvuldig samengesteld door het technisch team van MagneetjesWinkel.nl. Zo ben je verzekerd van betrouwbare en actuele informatie over magneten en hun toepassingen.